Het Stahlhuth/Jann-orgel in Dudelange (Luxemburg) is het droomorgel voor het romantische orgelrepertoire. Een groot romantisch orgel met Duitse, Franse en Engelse invloeden. Met twee zwelwerken, een volledig strijkerskoor, chamadewerk, 32 voeten, en de vele solostemmen is het een zeer veelzijdig orgel. Sinds 2002 zijn er meer dan 100 cd's verschenen vanuit Dudelange.
- Dudelange Professional-extended (4-kanaals, wet + rear samples)- Alle 78 registers nu in vier kanalen (twee stereokanalen) chromatisch gesampled- Tremulant samples beschikbaar voor de volgende tongwerken -Basson Hautbois 8 (Récit) -Oboe (Récit) -Vox Humana 8' (Récit) -Clarinette 8' (Positive)- Links/rechts schermen geoptimaliseerd voor enkele en dubbele touchscreens in liggende en staande oriëntatie- Een foto-realistische speeltafel als een virtueel scherm- Eenvoudig scherm in zowel liggende als staande oriëntatie- Een door de gebruiker instelbaar crescendo met een eigen interface-scherm- Tonale dempingsfunctie voor de chamade registers- Eindschakelaar voor het Schwellwerk- Akoestische regelaar voor front/rear verhouding- Voor de nieuwe surround versie is Hauptwerk v7 of hoger nodig
Voor bestaande klanten van de Dudelange Professional (2-kanaals stereo sampleset) is de upgrade gratis beschikbaar als download. Een extra ilok licentie hiervoor is niet nodig.
Het orgel van de St. Martin in Dudelange werd in 1912 door Georg Stahlhuth (1830-1913) en zijn zoon Eduard Stahlhuth (1862-1916) uit Burtscheid (bij Aken) gebouwd. Georg en Eduard Stahlhuth leerden het orgelbouwersvak bij de beroemde orgelmaker Joseph Merklin bevriend, met wie zij goed bevriend raakten. Dit feit, alsmede de opdrachten die zij in Engeland en Ierland ontvingen, had tot gevolg dat zij als een van de weinigen in staat waren om zowel Franse als Engelse invloeden in het Duits-romantische orgel te integreren. Daarmee beantwoordden zij aan Albert Schweitzers ideaalbeeld van een Europees orgel, onder wiens advies het orgel in 1912 dan ook werd gebouwd.
Het driemanualige orgel van 1912 had 45 stemmen (en drie transmissies op het Pedaal) op kegelladen, pneumatische toets- en registertractuur; het werd door drie Engelse watermotoren aangedreven. De invloed van de Engelse klankesthetiek vinden we terug in de Tuba mirabilis 8' van het Positief, die op een winddruk van 300 mm. waterkolom spreekt. Typisch Franse eigenschappen waren - naast de voor Stahlhuth zo karakteristieke overblazende stemmen - de tongwerken in Franse factuur (met vertinde kelen), waarvan er minstens drie (Vox humana 8', Tuba 8' en Bazuin 16') werden geleverd door de orgelpijpenmaker Sézerie uit Parijs.
Het orgel was hoe dan ook duidelijk geschoeid op Duits-romantische leest, met talrijke 8'-registers, verscheidenheid in de mensurering van de manuaalwerken (Hoofdwerk wijd, Postief normaal en Zwelwerk eng gemensureerd) en in de verschillende gradaties in klanksterkte (Hoofdwerk forte, Positief mezzoforte en Zwelwerk piano). Naast de Tuba mirabilis had het orgel nog twee zeer sterke registers, namelijk de Seraphon Flöte 8’ en de Seraphon Gedackt 8’, beide uitgevoerd met dubbele labia. Dankzij de deze drie krachtige soloregisters, de grote hoeveelheid grondstemmen en de twee expressieve werken (Positief en Zwelwerk) met hun sub- en superoctaafkoppels had het Stahlhuth-orgel een uitzonderlijk breed klankspectrum.
Dit orgel onderging in 1962 verregaande wijzigingen in de geest van de zogenaamde Neobarok, waarbij aan de zo kenmerkende bijzonderheden van het Stahlhuth-orgel volstrekt voorbijgegaan werd: de winddrukken werden gewijzigd, de pneumatiek werd vervangen door een elektrische tractuur, de originele speeltafel werd vervangen door een nieuw exemplaar, veranderingen aan het pijpwerk, enkele registers werden verwisseld, hoogklinkende mixturen en aliquoten werd toegevoegd, het orgel werd uitgebreid met een vierde manuaal in Neobarokke stijl en bovendien werden enkele karakteristieke Stahlhuth-stemmen verwijderd.
Toen het orgel midden jaren '90 zo goed als onbespeelbaar was geworden, kon de sinds eind jaren '80 geplande restauratie van het orgel na jarenlang onderzoek eindelijk doorgang vinden. De Duitse orgelbouwer Thomas Jann heeft in 2001 en 2002 de volgende werkzaamheden uitgevoerd:
- restauratie en reconstructie van de Stahlhuth-registers en windladen uit 1912- vernieuwing van de zwelkasten en van de windvoorziening- het verwijderen van de in 1962 toegevoegde stemmen- het vervangen van het neobarokke Positief uit 1962 door een Bombardewerk met horizontaal geplaatste tongwerken- het uitbreiden van de dispositie tot een totaal van 78 sprekende stemmen met Duistromantische en Franssymfonische klankkleuren, en wel in het bijzonder door:- het doorontwikkelen van het strijkerskoor (van 16' tot 1 3/5')- het plaatsen van talrijke orkestrale solostemmen van zowel Duitse als Franse factuur en intonatie- uitbreiding en differentie van de rijk bezette tongwerken ( in totaal 23 stemmen) op alle werken- het pedaal kreeg een 32'-basis (Untersatz vanaf C, Contrabombarde 32' in volle lengte)- aliquoten van 5 1/3' en 3 1/5'werden toegevoegd, alsmede laag klinkende, deels niet-repeterende mixturen- de intonatie werd compleet herzien, geheel compromisloos naar romantische intonatietechnieken- een nieuwe speeltafel werd geplaatst, inclusief een elektronische Setzercombinatie, MIDI en een "replay system"
Het voornaamste kenmerk van dit orgel is sinds 2002 de mogelijkheid om een stijlgetrouwe uitvoering te geven van zowel de Duitse alsook de Franse en Engelse literatuur uit de romantisch-symfonische periode.
* = Gereconstrueerde of gerestaureerde registers uit 1912
Koppels:P/I; I/P; II/P; III/P; IV/P; Super I/P; Super II/P; Super III/PII/I; III/I; IV/I; Sub II/I; Super II/I; Sub III/I; Super III/I; III/II; IV/II; Sub III/II; Super III/II; Sub II/II; Super III/III; IV/III
Kegellade; electropneumatische tractuur
Tremolo: I, II, III; 4995 combinaties; MIDI interface met opname/afspeel functie
5261 pijpen; 72 registers; 6 extensies; 4 transmissies
Renovatie/uitbreiding: Thomas Jann Orgelbau GmbH, Allkofen
Concept: Thomas Jann, Pierre Nimax jr.Constructie: Markus LeipoldIntonatie: Andreas Utz, Markus Schanze
Systeemvereisten:
Hauptwerk Advanced V7 en hoger:16bit multi loops compressed: 31.9 GB RAM 20bit multi loops compressed: 58.8 GB RAM24bit multi loops compressed: 62.2 GB RAM